De invloed van prijsdynamiek in energie- en grondstofprijzen op de Rotterdamse haven

De historisch hoge gasprijs na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022, had grote impact op veel ondernemingen. Een aantal bedrijven in de Rotterdamse haven heeft hierdoor op verminderde capaciteit moeten draaien en tenminste één bedrijf heeft hierdoor zelfs zijn deuren moeten sluiten. Inmiddels zijn de prijzen weer gedaald, maar naar verwachting zullen kosten voor energie en grondstoffen de komende decennia structureel stijgen. Wat gaat dat betekenen voor het Rotterdamse haven- en industriecomplex? 

De Rotterdamse havenregio gebruikt veel energie en grondstoffen, en is daarmee natuurlijk gevoelig voor prijsveranderingen. Hoe ver gaat die gevoeligheid, wat kan de impact zijn van prijsstijgingen en fluctuaties in de toekomst?

Research 

Onderzoekers van Erasmus UPT voerden op verzoek van SmartPort, het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs een verkennend onderzoek uit, met als centrale vraag: Wat is het effect van de veranderende energieprijzen op de transitie binnen het haven- en industriële complex in Rotterdam? Ze deden een literatuuranalyse, interviewden relevante bedrijven in de havenregio en bestudeerden een aantal bestaande scenariostudies. Op basis van deze ‘licht verkennende studie’ kan al veel worden geconcludeerd.

Impact 

Uit recent onderzoek was al bekend dat de prijs van fossiele energie- en grondstoffen de komende decennia structureel blijft stijgen én instabiel is. Dit gaat gevolgen hebben voor het investeringsklimaat en de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven, want fossiele brand- en grondstoffen zullen naast de groene alternatieven van de toekomst zeker nog tot 2050 van belang blijven.

Ondanks deze fluctuerende prijzen en hun impact, zullen investeringen in het Rotterdamse havengebied waarschijnlijk wél op peil blijven. Dit komt door de clustervoordelen – veel soortgelijke bedrijven in dezelfde regio die slim kunnen samenwerken en elkaar kunnen aanvullen – en de gunstige locatie van de haven ten opzichte van de Noordzee en het Europese achterland.

Opportunities 

Gelukkig heeft de havenregio van Rotterdam ook veel positief onderscheidende kanten, die het gebied op termijn minder vatbaar maken voor de veranderende prijzen van energie en grondstoffen. Uit het onderzoek komt dit handelingsperspectief naar voren:

• De haven van Rotterdam is een gebied met een hoge mate van kennis: de industrie kan hier succesvol investeren in het verduurzamen van de processen.
• Het is van belang nu door te pakken met de waterstofmarkt, de elektrificatie, de netverzwaring en op circulariteit. Op die manier kunnen we namelijk veel efficiënter omgaan met schaarse goederen en grondstoffen.
• Rotterdam als regio moet zich goed positioneren met een duurzaam en effectief industriebeleid, dat is essentieel.
• Gebruik daarbij de kwaliteiten van de regio: de nabijheid van de Noordzee, de innovatieve kennisinfrastructuur, de clustervoordelen, de industriële integratie en de goed georganiseerde logistiek. Hierin is ‘Rotterdam’ beter dan haar concurrenten. We kunnen de Rotterdamse haven als vestigingslocatie versterken door hierop stevig in te zetten.

Challenges 

De Rotterdamse havenregio zal meer last krijgen van prijsstijgingen dan soortgelijke industriële clusters in de VS, het Midden-Oosten en Azië. Door een aantal factoren loopt de Rotterdamse haven het risico op een industrielocatie met structureel hoge kosten te worden, waardoor ‘koolstoflekkage’ niet kan worden uitgesloten.

De CO2-beprijzing in Nederland en Europa is hoog, in vergelijking met concurrerende locaties. Die andere locaties kunnen bovendien aan energie en grondstoffen komen tegen een lagere prijs. Daar komt nog bij dat in Azië en de VS een actief industriebeleid wordt gevoerd, en de Europese markt te lijden heeft van de dumping van halffabricaten door goedkope, dominante exportlanden als China.

Partners 

Erasmus UPT, Deltalinqs, Havenbedrijf Rotterdam, SmartPort

Looptijd

2023 – 2024

Dit project is onderdeel van de roadmap Smart Energy & Industry. Voor meer informatie over dit project of deze roadmap, neem contact met ons op.