Er is een toenemend personeelstekort in de logistiek. Dat komt vooral door de vergrijzing en door onvoldoende aanwas van jonge werknemers. Dit heeft onder andere impact op de vervoerscapaciteit en daarmee de bereikbaarheid van de Rotterdamse haven. Wat betekent dit voor de toekomst? En welke acties kunnen in gang worden gezet om hier iets aan de doen?

Als grootste logistieke knooppunt van Europa is de Rotterdamse haven afhankelijk van een geoliede logistieke keten: wat binnenkomt via overslag van goederen en verder verwerkt wordt in de havenregio gaat via binnenvaart, rail- en wegvervoer Europa en de rest van de keten in. Staat de logistieke sector stil, dan loopt de hele haven vast. Maar voor logistiek heb je veel mensen nodig en dat wordt met de vergrijzing en ontgroening steeds lastiger.

Research 

​Voor een toekomstbestendige logistieke sector in de haven moeten we weten:

• Welke veranderingen in het personeelsbestand kunnen we verwachten?
• Wat is de verwachte impact op de binnenvaart en wegvervoer, de capaciteit van deze modaliteiten en het gevolg daarvan voor de Rotterdamse haven in 2030 en richting 2050?

Op verzoek van SmartPort voerde Erasmus UPT een verkennend onderzoek uit. Dit deden de onderzoekers met deskresearch en tien interviews met bedrijven en vertegenwoordigers uit de binnenvaart en het wegvervoer. Ook hielden ze een workshop met behoeftestellers en andere belanghebbenden. Ze concludeerden:

Als het personeelstekort doorzet en er geen maatregelen worden genomen, zal de bereikbaarheid van de Rotterdamse haven verslechteren. Niet de capaciteit op de terminals zal dan leidend meer zijn, maar het onvermogen bij wegvervoerders en binnenvaartondernemers aan de transportvraag te voldoen. De logistieke keten slibt dan als het ware dicht aan de landzijde.

Impact 

​Dit onderzoek geeft een eerste inzicht in de effecten van personeelstekorten in de binnenvaart en wegvervoer op de bereikbaarheid van de haven. Daarbij is met name gekeken naar de vergrijzing, de daling van studentenaantallen en de verandering van inzetbaarheid van personeel in de binnenvaart en het wegvervoer.

In de logistieke keten draagt vergrijzing bij aan een blijvende uitstroom van medewerkers, en die is bovengemiddeld onder vrachtwagenchauffeurs. Ontgroening – minder jonge mensen – in de regio zorgt tegelijkertijd voor minder nieuwe medewerkers: minder studenten kiezen voor een beroep in de logistiek. De werk-privé balans wordt steeds belangrijker voor werknemers. De lange wachttijden en diensten in het logistieke werk vinden jonge mensen onaantrekkelijk. Om de openstaande vacatures op te vangen, krijgen werknemers nu al veel extra taken en verantwoordelijkheden. Uit de interviewronde kwam naar voren dat hoge werkdruk, lange wachttijden en onregelmatige werktijden leiden tot een toename van verzuim en burn-out klachten.

Opportunities 

Uit het onderzoek komen wel al een paar oplossingsrichtingen naar voren die zinvol zijn.

1. Veranderingen in het personeelsbestand aanbrengen: bijvoorbeeld jongeren eerder inzetten via een BBL-opleiding in de binnenvaart en het wegvervoer, of het bevorderen van de diversiteit op de werkvloer.
2. De efficiëntie van voertuigen opvoeren, zodat er minder personeel nodig is voor hetzelfde volume goederenstromen.
3. Personeel anders inzetten: denk hierbij aan het delen van personeel tussen bedrijven onderling, mogelijk maken dat mensen op afstand werken, werken aan een meer flexibele inzetbaarheid van personeel.
4. Beter plannen: frequenter en stipter. Denk ook aan het bundelen van containers en het opzetten van netwerken tussen de betrokken partijen in de keten.
5. Slimmer werken, gebruikmaken van technologische ontwikkelingen als digitalisering, automatisering en kunstmatige intelligentie.

Het succes van deze oplossingen is deels afhankelijk van de sociale transitie: de vaardigheden en beroepsprofielen van werknemers in de binnenvaart en het wegvervoer moeten veranderen om klaar te zijn voor wat de toekomst vraagt. In de interviews kwam ook naar voren, dat een combinatie van genoemde oplossingen nodig is. Alleen zo kan de bereikbaarheid van de Rotterdamse haven zo optimaal mogelijk worden behouden.

Challenges 

​Om te bepalen welke oplossingen voor de haven van Rotterdam het meest kansrijk zijn, is meer onderzoek nodig. Vragen die nog open staan, zijn: Welke (combinatie van) technologische en sociale innovaties kun je inzetten om het personeelstekort in te dammen? Met welke maatregel kun je dan het beste beginnen?

Verder is het ook nu nog niet bekend wat het effect van technologische innovaties zal zijn op bijvoorbeeld vervoersprestaties. Of het effect van verschillende sociale innovaties op de arbeidsproductiviteit.

Partners 

Erasmus UPT, SmartPort.

Looptijd

2023

Dit project is onderdeel van de roadmap Smart Logistics. Voor meer informatie over dit project of deze roadmap, neem contact met ons op.