Tijdens het Congestiecafé in Moerdijk op 18 maart jongstleden, georganiseerd door iTanks en Port of Moerdijk, stond een urgente uitdaging centraal: netcongestie. Namens SmartPort presenteerde directeur Marlies Sikken daar een aantal inzichten en aanbevelingen uit recent onderzoek waar SmartPort bij is betrokken.

De kern van het probleem

Het Nederlandse elektriciteitsnetwerk staat onder druk door twee belangrijke ontwikkelingen. Enerzijds zorgt de toename van hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie, voor een fluctuerend en soms overvloedig aanbod van elektriciteit. Anderzijds neemt de vraag naar elektriciteit toe door de elektrificatie van sectoren als transport en industrie. Deze gelijktijdige bewegingen leiden tot situaties waarin het netwerk de pieken in vraag en aanbod niet kan verwerken. Hierdoor zijn er steeds meer gebieden waar nieuwe of uitbreiding van bestaande netaansluitingen niet mogelijk is. Het uitbreiden van de netcapaciteit is een logische stap, maar dit proces vergt tijd en aanzienlijke investeringen.

Van elektronen naar moleculen: een alternatieve benadering

Een veelbelovende oplossing ligt in het omzetten van overtollige elektrische energie in moleculen, zoals waterstof, via elektrolyse. Deze aanpak biedt niet alleen een buffer voor het elektriciteitsnet, maar draagt ook bij aan de productie van groene waterstof, een essentiële schakel in een duurzaam energiesysteem. Elektrolysers kunnen flexibel worden ingezet om schommelingen in vraag en aanbod op te vangen, waardoor de druk op het net vermindert. Bovendien kunnen ze dienen als afnemers van overtollige hernieuwbare energie, wat helpt bij het balanceren van het netwerk.

CE Delft heeft recent in opdracht van onder andere NL Hydrogen en SmartPort onderzocht hoe elektrolysers effectief kunnen worden ingezet bij netcongestie. Belangrijke aanbevelingen die zijn doen zijn:

• Strategische locatiekeuze: Het plaatsen van elektrolysers nabij aanlandlocaties van offshore windparken kan de belasting op het hoogspanningsnet verminderen en zorgt voor een efficiëntere integratie van hernieuwbare energie.

• Innovatieve tariefstructuren: Het invoeren van tijdsgebonden transporttarieven is nodig om de flexibiliteit van elektrolysers optimaal in te zetten. Hierdoor nemen ze energie af op momenten van overschot en dragen zo bij aan netstabiliteit.

Slimme samenwerking als sleutel tot succes

De complexiteit van netcongestie vraagt om een geïntegreerde aanpak waarin samenwerking centraal staat. Op vele plekken worden energiehubs gecreëerd, waarin bedrijven gezamenlijk een lokaal energiesysteem beheren. Door energie uit te wisselen, vraag en aanbod op elkaar af te stemmen en gebruik te maken van opslag- en flexibiliteitsdiensten, wordt het elektriciteitsnet efficiënter benut. Dit vermindert de afhankelijkheid van netuitbreidingen en versnelt de energietransitie.

Gezamenlijk de schouders eronder

Het is essentieel dat bedrijven, overheden en netbeheerders gezamenlijk optrekken om slimme, flexibele en duurzame oplossingen te implementeren. Alleen door deze gezamenlijke inspanning kunnen we zorgen voor een stabiel en toekomstbestendig energiesysteem. Daarbij is het zaak te kijken naar wat iedereen nu al kan doen en niet af te wachten tot de uitbreidingen van het elektriciteitsnet zijn gerealiseerd.

Bron: SmartPort Rubriek uit het Europoort Kringen magazine – april editie