Eén gezamenlijke systeemvisie voor circulaire koolstof
Eén gezamenlijke systeemvisie voor circulaire koolstof
De chemie- en brandstoffensector moeten verduurzamen. Waar voorheen gewerkt werd met fossiele koolstofbronnen, zullen beide sectoren steeds meer gebruik gaan maken van circulaire koolstofbronnen. De Rotterdamse haven kan daarbij faciliteren door zichzelf te positioneren als een internationale hub voor circulaire koolstof.
De Rotterdamse haven kan door haar strategische ligging en uitstekende infrastructuur richting 2050 uitgroeien tot een internationale hub voor circulaire koolstof. Dat is goed voor de economie en het klimaat van Nederland, Noordwest-Europa en de EU. Maar wat is daarvoor nodig?
Challenges
Circulaire koolstof kan op drie manieren worden gewonnen: uit recycling van afval, uit duurzame biomassa en door het af te vangen uit industrie en atmosfeer. Echter is er veel onzekerheid over de toekomstige beschikbaarheid van circulaire koolstof, zoals bio-grondstoffen en gerecycled plastic. Een deel van het volume zal hoe dan ook uit import moeten komen. Daarnaast is er nog onvoldoende marktvraag naar producten op basis van circulaire koolstof. De bereidheid om extra te betalen voor de duurzame producten is meestal onvoldoende. Maar dat is wel nodig om de hogere kosten terug te kunnen verdienen.
Deze situatie is risicovol voor wie nu wil investeren in circulaire koolstoffen. Daarnaast zijn er veel onzekerheden: wat wordt de schaal waarop geproduceerd zal worden? Wat wordt het EU-beleid voor de Europese chemie- en brandstoffensector? Dat is van belang voor de internationale concurrentiepositie. De lange doorlooptijd van vergunningstrajecten leidt bovendien tot vertragingen en ontmoediging bij investeringen in projecten rond circulaire koolstof. Daarnaast kan ruimtegebrek in de Rotterdamse haven een obstakel vormen.
Research
Maar wat zijn dan tóch kansrijke routes voor meer gebruik van duurzame koolstof? TNO organiseerde zeven workshops met betrokken consortiumpartners en bedrijven uit de chemie- en brandstoffensector, om samen antwoord te vinden op deze vragen:
Hoe kunnen de chemie- en brandstoffensector gezamenlijk optrekken voor een duurzame toekomst, waarin synergiën optimaal benut worden en zij samen toegang krijgen tot schaarse bronnen voor circulaire koolstof? En hoe kan deze transitie gefaciliteerd worden door het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente en door de Nederlandse uitwerking van EU-beleid door Rijk en provincies?
Daarnaast heeft TNO onderzocht hoe de productie van brandstoffen en chemicaliën gebaseerd op circulaire koolstof uit de drie hierboven genoemde bronnen kan passen binnen het totale energiesysteem: hoeveel hernieuwbare elektriciteit is daarvoor nodig? En hoeveel grondstoffen? Hoeveel daarvan moet geïmporteerd worden? En welke productieprocessen kunnen hiervoor ingezet worden?
Opportunities
Uit het onderzoek kwamen concrete aanbevelingen voor de chemie- en brandstoffensector in hun transitie van fossiele naar circulaire koolstof:
Stimuleer de marktvraag naar circulaire koolstof. Bijvoorbeeld met een verplicht aandeel circulaire grondstoffen in producten, BTW- of accijnsverlaging voor duurzame producten of duurzaamheidseisen in openbare aanbestedingen. Hier ligt vooral een rol voor Europese en Nederlandse overheden. Er is behoefte aan een robuuste en duurzame visie op de toekomst van de chemie- en brandstoffensector.
Breng meer synergie in de chemie- en brandstoffensector. Door samen op te trekken krijg je meer voor elkaar en door schaalgrootte kan efficiënter geproduceerd worden.
Verder is het belangrijk om te zorgen dat er voldoende circulaire koolstof beschikbaar komt. Biomassa zal daarin waarschijnlijk veruit het grootste aandeel hebben. Omdat er in Nederland weinig biomassa beschikbaar is, zal import noodzakelijk zijn. Daarnaast kan er meer plastic afval beschikbaar komen door efficiëntere, kwaliteitsgerichte afvalsortering en betere recyclingprocessen.
Impact
De gezamenlijke systeemvisie voor circulaire koolstofbronnen kan bijdragen aan het realiseren van een aanzienlijke schaalvergroting richting 2050. Met de bevindingen uit deze gezamenlijke verkenning kunnen de sectoren de overheid beter adviseren over welk beleid deze duurzame ontwikkeling werkelijk zal helpen.
De opgeleverde systeemvisie biedt aanknopingspunten voor meer afstemming tussen beleid en uitvoering, wat zorgt voor een doelgerichte aanpak. Er wordt concreet gemaakt welke circulaire koolstofbronnen via de haven geïmporteerd kunnen worden, en via welke productieroutes hiervan chemicaliën en brandstoffen gemaakt kunnen worden.
Partners
TNO, VNCI, VEMOBIN, Deltalinqs, Havenbedrijf Rotterdam, Gemeente Rotterdam, Fieldlab Industrial Electrification (FLIE), SmartPort.
Looptijd
Juli 2023 – december 2024
Dit project is onderdeel van de roadmap Smart Energy & Industry. Download hier de samenvattende rapportage en het achtergrondrapport van dit onderzoek en neem voor meer informatie contact met ons op.
Download visuals
