De historisch hoge gasprijs als gevolg van de inval van Rusland in Oekraïne had als gevolg dat verschillende bedrijven in de Rotterdamse haven op verminderde capaciteit moesten draaien. Uit recent onderzoek blijkt dat de prijs van energie en grondstoffen voor de Rotterdamse industrie naar verwachting de komende decennia structureel toeneemt. Dit geldt ook voor duurzame energie en grondstoffen. Wat betekent dit voor de toekomst van het Rotterdamse haven- en industriecomplex? Effectief industriebeleid en inzetten op verduurzaming zijn cruciaal voor het versterken van het investeringsklimaat.

Erasmus UPT heeft het afgelopen jaar in opdracht van SmartPort, het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs een verkennende studie uitgevoerd, naar het effect van hogere kosten voor energie en grondstoffen voor de toekomst van het Rotterdamse haven- en industriecomplex. Download het rapport hier.

Structureel hoge kosten
Onderzoek wijst uit dat in de komende decennia de prijs van energie en grondstoffen voor de in de Rotterdamse haven gevestigde industrie naar verwachting structureel toeneemt. Dit geldt voor zowel duurzame energie als fossiele bronnen. Het Rotterdamse haven- en industriecomplex zal deze toename relatief sterker voelen dan andere, met de haven concurrerende industriële clusters in de VS, het Midden-Oosten en Azië. Dit heeft met de volgende vier factoren te maken:

1. Hogere CO₂-beprijzing in Nederland en Europa in vergelijking met concurrerende locaties.
2. De met Rotterdam concurrerende locaties hebben de beschikking over energie en grondstoffen die veel lager geprijsd zijn.
3. Actief industriebeleid in concurrerende locaties (VS, Azië) en protectionisme/dumping van halffabricaten door dominante exportlanden (China).
4. Het industrieel cluster in Rotterdam bevindt zich in de volwassen levensfase ten opzichte van concurrerende clusters.

Door deze vier factoren loopt de Rotterdamse haven het risico op een industrielocatie met structureel hoge kosten te worden, waardoor ‘koolstoflekkage’ niet kan worden uitgesloten.

Belangrijkste kansen en uitdagingen
Rotterdam heeft ondanks haar op onderdelen hogere prijskaartje veel te bieden voor het ontwikkelen van duurzame technologie, zo stelt het rapport. De omvang, innovatiekracht en knowhow van de regio zorgen ervoor dat de industrie hier succesvol kan inzetten op het vergroenen van de processen. Hiervoor zijn echter wel grote investeringen nodig in het realiseren van de nieuwe en groene technologieën. Doorpakken op het momentum van de waterstofmarkt, daar waar mogelijk elektrificeren en investeren in netverzwaring zijn van groot belang als men de krachtige positie van de Rotterdamse haven wil behouden of verder versterken. Daarnaast is actieve inzet op circulariteit belangrijk om efficiënter om te gaan met de schaarse goederen en grondstoffen. Om Rotterdam hier goed te positioneren is duurzaam industriebeleid essentieel. Beleid wordt in andere regio’s vaak effectiever ingezet en zou in plaats van een struikelblok juist een opstapje moeten zijn.

Naast effectiever beleid moet het Rotterdamse haven- en industriecluster inzetten op haar krachten. Zo zijn de nabijheid van de Noordzee, de beschikbare innovatie- en kennisinfrastructuur, de clustervoordelen, de industriële integratie en de goed georganiseerde logistiek allemaal elementen die hier vaak betere condities bieden dan elders. Door hierop in te zetten wordt de Rotterdamse haven als vestigingslocatie versterkt.

Kortom, de uitdaging is groot, maar met effectief en op verduurzaming gericht industriebeleid en door de krachten van de haven te benutten, kan het Rotterdamse haven- en industriecomplex het vestigingsmilieu versterken.

Meer informatie
Diverse partijen uit de haven zijn door Erasmus UPT geïnterviewd om inzicht te krijgen in het vestigingsklimaat van de Rotterdamse haven. Naast interviews hebben de onderzoekers zich gericht op bestaande literatuur en een analyse uitgevoerd op verschillende bestaande scenario-studies.

Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met Bart Kuipers, onderzoeker Haveneconomie bij Erasmus UPT of Noah Verel, projectontwikkelaar Energie & Industrie bij SmartPort.

Foto: Haven Rotterdam door Danny Cornelissen – Portpictures.