De energietransitie gaat ingrijpende gevolgen hebben voor de faciliteiten in de haven van Rotterdam.  Welke fysieke ruimte is er de komende decennia nodig voor nieuwe vormen van productie, conversie, opslag en infrastructuur? Dit onderzoek laat zien dat er meer ruimte nodig is om als haven te kunnen profiteren van de energietransitie. Én om dit effectief te doen is meer samenwerking nodig tussen bedrijven en tussen bedrijven en de overheid (coherent plannen).  

Research 

Welke ruimte heeft de toekomstige Haven nodig? De ruimtelijke ontwikkeling van de haven in de komende 30 jaar en de kansen voor huidige partijen in de Rotterdamse haven werden voor dit onderzoek onderverdeeld in:  

• Inzicht in de hectare-vraag op basis van de scenario’s ‘greenfield & brownfield’;
• Inzicht in de hectare-vraag voor de infrastructuur 
• Inzicht in de ruimtelijke ontwikkeling voor de komende 20 jaar 

En daarbij werd een mix van 3 scenario’s als uitgangspunt genomen:  

• Brownfield: een toekomst met maximaal directe elektrificatie en/of maximaal blauwe waterstof 
• Greenfield: werken met maximaal groene waterstof en/of maximale inzet van e-fuels (MeOH, NH3) 
• Algemeen: Maximaal circulaire brandstoffen: biofuels/pyrolyse.

Het onderzoek startte met een ronde langs bedrijven en wetenschappers om op te halen of dit vraagstuk leeft en welke vragen beantwoord dienen te worden. Na deze voorstudie door CIEP is de verkenning vervolgens door TNO uitgevoerd.  

Impact en opportunities 

De analyse van de verschillende routes en scenario’s liet zien dat elk scenario een probleem oplevert:  

• Zo zou alleen het BIO-scenario in het meest optimistische geval ruimtelijk ingepast kunnen worden. Maar dit scenario gaat uit van een aanvoer van 2.600 PJ per jaar voor lokaal verbruik, dat is ruim zeven maal het huidige en toekomstige biomassa productiepotentieel in Nederland! 
• Voor het SYN-scenario is 2.500 ha extra ruimte benodigd. Dat kan alleen als er keuzes gemaakt worden over het mogelijk importeren van een groter deel van de benodigde waterstof en/of CO2. 
• Het CYC-scenario vraagt 900 ha extra ruimte. Om de energie voor de haven via deze keten te realiseren is een huishoudelijke afvalstroom nodig van 164 Mt per jaar: dat vergt veel ruimte voor de opslag van het afval. En het is de vraag of er voldoende afval beschikbaar komt als de benodigde afvalstroom vergeleken wordt met de ruim 7 Mt afval die nu jaarlijks in de Nederlandse AVI’s verwerkt wordt. 

Aan de voorkant (lees: de aanvoer) van de ketens zitten dus stappen die veel ruimte vragen vanwege de lagere energiedichtheid vergeleken met fossiele grondstoffen. Mogelijk kunnen sub-ketens achter in de keten of de import van eindproducten hier oplossingen bieden.  

Challenges 

Industriële installaties die niet meer ingezet kunnen worden voor nieuwe brandstoffen en chemicaliën zouden eigenlijk nu al zo snel mogelijk moeten worden afgebouwd om ruimte te creëren. Als dit niet gebeurt en als partijen níet slim en coherent samenwerken, is er bijna 40 kilometer nodig om in de ruimtebehoefte te voorzien! 

Daarnaast spelen ook nog andere factoren een rol in de invulling van de toekomstige ruimtevraag, en die zijn niet meegenomen in deze verkenning. Denk daarbij aan: milieuruimte, veiligheidsmaatregelen en geluidsruimte. Dit moet in vervolgonderzoek aandacht krijgen. 

Partners 

Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs, CIEP/Clingendael, TNO, Havenbedrijf Rotterdam, SmartPort.  

Looptijd

2019-2021

Dit project is onderdeel van de roadmap Futureproof Port Infrastructure. Voor meer informatie over dit project of deze roadmap, neem contact met ons op.