Onderzoek

Klimaatverandering heeft effect op de waterstanden van inlandse waterwegen en de duur van hoog- en laagwaterperiodes. Er is behoefte aan een goede voorspellings-tool die ondersteuning biedt bij het nemen van beslissingen over investeringen in infrastructuur (zoals bruggen en stuwen), de samenstelling van de vloot en keuzes bij synchromodaliteits-vraagstukken (vervoer over weg, spoor of water). Omdat grote infrastructurele investeringen worden gedaan voor periodes van ten minste 50 jaar is snel een nauwkeurigere voorspellings-tool nodig om goed gefundeerde beslissingen te kunnen nemen en er voor te zorgen dat de rivieren ook na 2050 beschikbaar blijven voor betrouwbaar en efficiënt transport over water.

Het onderzoek kijkt specifiek naar het Rijn-traject Rotterdam – Duisburg, omdat op dit traject nu geen stuwen en sluizen zijn. (Er liggen wel 18 bruggen, waarvan 8 in Nederland.) Enkele centrale vragen zijn: Zijn, door de effecten van klimaatverandering, meer stuwen op dit traject nodig om het water op peil te houden bij laag water? Of moeten bestaande en nieuwe bruggen hoger geplaatst worden in verband met verwacht hoog water? Moeten schepen anders gebouwd worden, zodat ze bijvoorbeeld minder diep steken? Moet vervoer deels uitwijken van water naar weg of spoor?

Kansen

• Scenario’s (1): hoogwater – Kennis van de als gevolg van klimaatverandering optredende hoogwaterstanden maakt duidelijk of maatregelen nodig zijn. Voor Rijkswaterstaat is deze informatie cruciaal om te kunnen bepalen hoe hoog specifieke bruggen moeten worden geplaatst en/of maatregelen in de sfeer van kanaliseren van de rivier en/of waterberging (ruimte voor de rivier) noodzakelijk zijn.
• Scenario’s (2): laagwater – Kennis van de als gevolg van klimaatverandering optredende laagwaterstanden maakt duidelijk of maatregelen nodig zijn. Moet de beladingsgraad worden verminderd zodat dezelfde schepen kunnen blijven varen? Of moeten we toekomstige schepen anders bouwen worden zodat ze minder diep steken. Een laatste vraag is die naar de locatie van stuwen: blijft de huidige locatie de juiste? Kennis van de laagwaterstanden is dus cruciaal.
• Waterstandenvoorspeller – Het onderzoeksproject geeft antwoord op de vraag of er een tool ontwikkeld kan worden om waterstanden in de rivieren nauwkeuriger te voorspellen.
• Logistieke concepten – Inzicht in de gevolgen van klimaatverandering maakt het ook mogelijk om je op die gevolgen voor te bereiden door logistieke concepten aan te passen. Bijvoorbeeld: het nemen van maatregelen die een meer flexibele inzet van vervoersmodaliteiten (water, weg, spoor) mogelijk maken.

Uitdagingen

• Onzekerheid klimaatscenario’s – Er is onzekerheid over hoe het klimaat verandert en over de concrete impact van klimaatverandering op de rivierwaterstanden. Welk scenario zal zich daadwerkelijk voordoen?
• Implementatie van maatregelen in de praktijk – Bij de diverse scenario’s past telkens een palet aan mogelijke maatregelen waaruit gekozen kan worden. Hoe weeg je, met verschillende stakeholders (landen, havensteden, vervoerders) met verschillende belangen, de opties en hoe kom je gezamenlijk tot keuzes?

Partners

Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart (CBRB), Havenbedrijf Rotterdam, Rijkswaterstaat, NVB Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, Danser, Expertise- en Innovatiecentrum Binnenvaart (EICB), Deltares.