Even plaats nemen in de Eco-Runner, zien hoe het eerste vliegtuig op vloeibare waterstof van AeroDelft werkt of oefenen in de Forze H2 simulator? Het kon allemaal tijdens het SmartPort CEO-diner op 23 september in het Robohouse in Delft. Het allerbelangrijkst: leiders uit de industrie en logistieke sector deelden deze avond hun visie en stelden cruciale vragen over de rol die waterstof, het thema van deze avond, kan spelen in de energietransitie van de Rotterdamse haven.
Directeur van SmartPort, Elisabeth van Opstall, en kersverse SmartPort voorzitter Frits Eulderink (COO Vopak), die voormalig SmartPort voorzitter Paul Smits opvolgde, organiseerden namens het samenwerkingsverband SmartPort (zie kader) een CEO–diner. Kennisdeling over waterstof stond centraal deze avond. Ruim twintig leiders uit de Rotterdamse haven, uit de industrie en logistieke sector lieten zich bijpraten en inspireren over de kansen van waterstof voor het havengebied. Maar zij zetten vooral SmartPort aan het werk. Elisabeth: ‘Tijdens het CEO-diner wilden we zoveel mogelijk vragen verzamelen over wat de bedrijven in de Rotterdamse haven en industrie bezighoudt op het gebied van waterstof. En dat hebben we geweten! Er werden volop vragen aangedragen, zoals “hoe interessant is het voor Rotterdam om hierin voorop te lopen” en “is waterstof echt het gouden ei?”. Met het beantwoorden van die vragen gaat SmartPort de komende tijd aan de slag.’ SmartPort gaat, samen met de wetenschap, kijken waar onderzoeksvragen liggen en welke coalities voor onderzoek mogelijk zijn. Zo wordt snel duidelijk welke beslisinformatie nog ontbreekt voor de versnelling van deze transitie.
Nauw verbonden industrie
Frits is blij met het enthousiasme en de betrokkenheid van de genodigden tijdens het diner. ‘De meerwaarde van zo’n CEO-diner is dat je mensen bij elkaar brengt die een gemeenschappelijk belang hebben én elkaar goed weten te vinden. Rotterdam is de grootste haven van Europa en het grootste petrochemische industriële cluster met internationale verbindingen. Een industriegebied waarin veel bedrijven nauw verbonden zijn. Die verwevenheid is een enorm voordeel: je kunt hier partijen veel sneller samenbrengen en innovaties versnellen.’ Dat bleek ook wel uit enkele reacties tijdens de CEO-bijeenkomst zoals Allard Castelein (CEO Havenbedrijf Rotterdam); “Alleen door samen te werken slagen we erin grootschalige productie van blauwe en groene waterstof én een transportnetwerk te realiseren” en Ruben Beens, (CEO BP Nederland); “Het is bijzonder waardevol om als CEO’s tijdens zo’n avond, de kansen voor waterstof te verkennen”.
Voordelen waterstof
Veel bedrijven in het Rotterdamse havengebied zien zeker de voordelen van waterstof. Het wordt door een aantal industriële bedrijven al vele jaren gebruikt, er loopt een waterstof-pijplijn door de Rotterdamse haven en in 2014 werd hier al een waterstoftankstation geopend. De aandacht voor waterstof lijkt nu echt in een stroomversnelling te komen, begin juli hebben 16 partijen uit de Rotterdamse haven onder leiding van Deltalinqs de haalbaarheidsstudie H-vision aangeboden aan Minister Wiebes. De conclusie is dat grootschalige productie en toepassing van blauwe waterstof de industrie in Rotterdam in staat zal stellen haar CO2-emissies al vóór 2030 aanzienlijk omlaag te brengen. Momenteel vinden gesprekken plaats over het vervolg. Vopak, nam, naast haar rol in H-Vision, onlangs een belang in het Duitse Hydrogenious, een bedrijf dat technologie heeft ontwikkeld om waterstof efficiënt en veilig op te slaan en te transporteren. ‘Samen met andere partners willen we onderzoeken of we dit ook op een industriële schaal kunnen toepassen. Vooral het feit dat middels deze techniek waterstof op een veilige manier kan worden vervoerd in bestaande tankauto’s, en schepen, en kan worden opgeslagen in bestaande tanks, heeft veel potentie. Beheersing van veiligheid en kosten zijn bepalend voor de echte doorbraak van gebruik van waterstof op grote schaal’, stelt Frits. ‘Als je nu waterstof wilt vervoeren moet je dit afkoelen tot −252,87°C of onder zeer hoge druk zetten. Als we dat kunnen oplossen kunnen we de hele logistieke keten een stuk goedkoper en veiliger maken.’
Juist in Rotterdam
Juist in industriële havens, en dus ook in Rotterdam, kan waterstof een mooie toekomst hebben. Dit stelt ook het IEA (International Energy Agency), in een recent verschenen rapport. Opschaling heeft ook een positief effect op de prijs. ‘Er is zeker ook een markt vraagstuk’, weet Elisabeth, ‘waterstof is nu nog ruim twee keer zo duur als fossiele brandstof. De oplossing voor dit vraagstuk moet komen uit doorontwikkeling van de techniek, en een toename van de vraag vanuit de industrie en de logistieke sector. Bovendien heb je een infrastructuur nodig die nu nog niet voldoende is ontwikkeld. Dat zijn allemaal verschijnselen die je vaker ziet aan het begin van een nieuwe ontwikkeling, en die oplosbaar zijn.’ – Steven Lak (Voorzitter Deltalinqs) voegde hier gisteravond aan toe; “Bij de opschaling van waterstof gaat het vooral ook om de juiste vraagstelling; hoeveel mag het kosten, in plaats van kijken wat het kost’”
Ingrediënten voor succes
Elisabeth en Frits zijn beiden niet wars van idealisme wat betreft de toekomst van het Rotterdamse havengebied. ‘Het einddoel is een duurzame haven die tevens de motor van de economie is.’ Volgens beiden is dit een haalbare kaart, zeker gezien de vele voordelen die Rotterdam heeft. Elisabeth: ‘Hier zijn alle ingrediënten voor succes aanwezig: we beschikken over bestaande fabrieksinstallaties in een nauw verbonden industrieel cluster en logistieke hub, we hebben de technologie, er is interesse vanuit het bedrijfsleven, we bezitten de wetenschappelijke kennis, we hebben een overheid die dit wil.’ ‘En’, vult Frits aan, ‘er is in West-Europa genoeg welvaart om de transitie te kunnen betalen. Naar mijn mening moeten welvarende maatschappijen bereid zijn het voortouw te nemen bij verduurzaming van de economie. Natuurlijk kost het veel geld, maar in Nederland kunnen we het ons zeker veroorloven. Tegelijkertijd besef ik heel goed dat van veel bedrijven in de Rotterdamse haven producten maken die met internationale alternatieven moeten concurreren en dat het hoofdkantoor van vele bedrijven in het buitenland staat. Zij kijken heel goed naar de vraag: wat is de stimulans om juist in Nederland te verduurzamen? We moeten er dus voor zorgen dat hier de omstandigheden gunstig en relatief lonend zijn.
’Kansen voor waterstof
Elisabeth: ‘Als er één ding is wat we tijdens het CEO-diner hebben ervaren, is het wel dat er veel belangstelling en enthousiasme is voor het gebruik van waterstof in de haven van Rotterdam. Als we de technische knelpunten goed op een rijtje zetten, kan SmartPort helpen de techniek verder te ontwikkelen, kunnen we het proces richting goedkopere waterstof versnellen en samen in Rotterdam echt succesvol zijn met waterstof en de waterstof-hub ambitie waarmaken.’
Ter gelegenheid van deze avond is een Position paper Rotterdam Hydrogen Hub vervaardigd door SmartPort – deze kunt u hier downloaden.
Dit interview is tot stand gekomen met medewerking van Gerben Holwerda (journalist)